روایت پرمعنا و عمیق درباره نفس انسان

مقدمه طب را تبرکا با روایت کمیل از حضرت علی علیه السلام شروع می کنیم. روزی کمیل از حضرت علی علیه السلام سوال کرد :

می خواهیم نفس خود را بشناسم حضرت فرمودند : منظورتو کدام نفس است ؟ کمیل سوال کرد : مگر انسان چندین نفس دارد ؟

حضرت این گونه پاسخ دادند : ای کمیل نفس بر چهار گونه است :

اول : نفس نامی که با پنج نیرو و دو خاصیت است.

نیروها عبارتنداز : 1) نیروی ماسکه ( نگهدارنده بدن و جلوگیری کننده از گناهان و مکروهات و حفظ کننده انرژی )

2) جاذبه 3) هاضمه 4) دافعه 5) مربیه ( نظم دهنده در اعضاء و رشد دهنده آن ها )

و خاصیت ها عبارتنداز : 1) کم شدن و 2) زیاد شدن که منشاء این نیروهای نباتی کبد است و این نقش شبیه ترین نفس به حیوانیت است.

دوم : نفس حسیه حیوانی با پنج نیروی بینایی، بویایی، چشایی، بساوایی(لامسه) و شنوایی، و دو خاصیت غضب و شهوت. این نفس حسیه شبیه ترین نفس به درندگان است و منشاء آن قلب است.

سوم: نفس ناطقه قدسی ، پنج نیروی آن ، 1) فکر، 2) ذکر، 3) علم، 4) حلم و 5) بیداری و خاصیت آن حکمت و پاکیزگی است. این نفس نزدیکترین نفس به فرشتگان و جنبه مادی ندارد.

چهارم : نفس کلیه الهی که گنج نیروی دارد و آن پنج نیرو عبارتنداز : 1) بقا در فنا، 2) نعمت در سختی، 3)عزت در ذلت ، 4) فقر در غنا و 5) صبر در بلا و دو خاصیت آن رضا و تسلیم است. منشا این نفس خود حضرت حق است و چنین استه که خداوند فرمئه است : و نفخنا فیه من روحنا.